Nog niet zo lang geleden, op 1 januari 2018, is het huwelijksvermogensrecht gewijzigd. Sindsdien denken veel mensen, en dus ook veel ondernemers, dat het maken van huwelijkse voorwaarden niet langer nodig is. Maar is dat nu wel zo? En wat als je al huwelijkse voorwaarden hebt?
In dit artikel gaan we uit van een onderneming die wordt gedreven in de vorm van een besloten vennootschap. Als deze onderneming al bestond vóór het huwelijk, valt zij buiten de nieuwe beperkte gemeenschap van goederen en blijft privévermogen van de echtgenoot-ondernemer. De aandelen van een besloten vennootschap die ná het huwelijk wordt opgericht, worden wel gemeenschappelijk vermogen. Maar wat dan als er tijdens het huwelijk nieuwe aandelen worden uitgegeven? Verder geldt dat wanneer sprake is van een voorhuwelijkse onderneming, de gemeenschap (lees: ook de partner) moet profiteren van de arbeid die wordt verricht. Hiervoor is een nieuwe regeling in de wet opgenomen die regelt dat de echtgenoot-ondernemer altijd een redelijke vergoeding voor zijn kennis en arbeid moet betalen aan de gemeenschap. Het salaris dat de echtgenoot-ondernemer ontvangt uit zijn onderneming valt sowieso in de gemeenschap maar de hoogte van dat salaris zal hij zelf kunnen vaststellen.
De redelijke vergoeding aan de gemeenschap
Als de onderneming niet in de gemeenschap valt, dan geldt dat ook voor uitgekeerd dividend. Dividend is immers geen salaris. Als de echtgenoot-ondernemer zichzelf een laag salaris toekent en mede hierdoor meer dividend kan uitkeren, doet hij de gemeenschap tekort. Om dat op te lossen is de redelijke vergoeding voor kennis en arbeid in de wet opgenomen.
De vraag is dan natuurlijk: wat is redelijk? In hoeverre is het toegekende salaris redelijk? Dat moet nog blijken. Ondernemingen komen in zoveel verschillende vormen en omvang voor dat er geen algemene regel kan worden gesteld. In huwelijkse voorwaarden kan worden vastgelegd wat onder salaris/inkomen wordt verstaan en hoe wordt gehandeld wanneer een echtgenoot-ondernemer zijn salaris opzettelijk laag houdt. Dat geeft tijdens het huwelijk veel helderheid maar ook wanneer het huwelijk door echtscheiding eindigt.
Op dit moment is het zo dat de regeling inzake de redelijke vergoeding ook van toepassing is op huwelijken die zijn gesloten vóór de inwerkingtreding van het nieuwe huwelijksvermogensrecht. Let wel, het gaat om ondernemingen die niet in de gemeenschap van goederen vallen maar er is wél sprake van een gemeenschap van goederen. Inmiddels zijn er aanwijzingen dat de regeling voor huwelijken van vóór 1 januari 2018 zal worden teruggedraaid. Maar tot die tijd geldt dat ook hier huwelijkse voorwaarden uitkomst kunnen bieden.
Nieuw uitgegeven aandelen kunnen in de gemeenschap van goederen vallen
Zoals hierboven gezegd vallen de vóórhuwelijkse aandelen in een besloten vennootschap waarin een onderneming wordt gedreven in het privévermogen van de echtgenoot-ondernemer. Maar wat als er nieuwe aandelen worden uitgegeven? Deze nieuwe aandelen vallen in beginsel in de gemeenschap van goederen. Het kan dus voorkomen dat een deel van de aandelen privévermogen is en een deel gemeenschappelijk vermogen. Dat is niet erg duidelijk voor de echtgenoten. Daarbij komt dat als dividend wordt uitgekeerd dit deels aan de gemeenschap en deels aan het privévermogen van de echtgenoot-ondernemer ten goede komt. En in hoeverre houden we daar dan weer rekening mee bij het bepalen van de redelijke vergoeding?
Bestaande huwelijkse voorwaarden met periodiek verrekenbeding
In veel bestaande huwelijkse voorwaarden is een zogenaamd Amsterdams verrekenbeding (ook: periodiek verrekenbeding) opgenomen. Dit verrekenbeding voorziet in een jaarlijkse verrekening van overgespaarde inkomsten. Een dergelijk verrekenbeding heeft enerzijds een emotioneel aspect en anderzijds een zakelijk aspect.
- Zakelijk: Wanneer deze inkomsten door de ondernemende echtgenoot daadwerkelijk worden betaald aan de niet-ondernemende echtgenoot, haalt men vermogen uit de risicosfeer van de onderneming.
- Emotioneel: De situatie is vaak dat de ene echtgenoot het geld verdient en de andere voor de kinderen zorgt. Het idee achter de periodieke verrekening is dat de helft van het overgespaarde inkomen aan de verzorger toekomt als beloning voor de activiteiten in de sfeer van opvoeding en huishouding.
De ervaring leert dat deze verrekenbedingen veelal niet worden nageleefd. Bij niet-naleving van een periodiek verrekenbeding wordt het aanwezige vermogen vermoed te zijn gevormd uit hetgeen verrekend had moeten worden. In de praktijk betekent dit veelal dat afgerekend zal moeten worden als ware sprake van gemeenschap van goederen. Bij het achterwege blijven van verrekening wordt ingeval van faillissement het doel van de huwelijksvoorwaarden dan ook niet of in elk geval in mindere mate bereikt.
Indien tijdens het huwelijk niet is verrekend en de onverrekend gebleven besparing is belegd, dient de latere verrekening zich ook uit te strekken tot de opgetreden waardestijging van de desbetreffende beleggingen. Ook zullen de uitkeerbare reserves van een besloten vennootschap in beginsel verrekend moeten worden evenals goodwill.
Het is raadzaam deze oude huwelijkse voorwaarden aan te passen zodat verrassingen in de toekomst uitblijven.
Meer informatie over huwelijkse voorwaarden voor ondernemers?
Ondanks de nieuwe wettelijke regeling menen wij dat het voor ondernemers nog steeds zinvol is huwelijkse voorwaarden te maken. Ook het wijzigen van bestaande huwelijkse voorwaarden kan problemen in de toekomst voorkomen. Neem contact op met een van onze specialisten of maak een afspraak via 023 – 516 06 20.